EnglishDeutsch strona główna cmentarze Ratując pamięć stan 1925 bukowiec wykaz cmentarzy bibliografia linki kontakt z autorem


Recenzja książki „Mauzolea i kaplice grobowe od XVI do początku XX wieku w dawnym województwie legnickim” autorstwa Hanny Kozaczewskiej – Golasz

„Mauzolea i kaplice grobowe od XVI do początku XX wieku w dawnym województwie legnickim

Temat mauzoleów i kaplic grobowych nie zajął badaczy na Śląsku w okresie po II wojnie światowej. Niszczały, nie wzbudzając zainteresowania naukowców, a rozbudzając wyobraźnię poszukiwaczy skarbów. Dopiero w latach 1982-1992 przeprowadzono na zlecenie Wojewódzkich Konserwatorów Zabytków inwentaryzacje cmentarzy, świadków minionych czasów. Na obszarze ówcześnie istniejącego województwa legnickiego inwentaryzacja prowadzona przez dr Hannę Kozaczewską – Golasz z Katedry Historii Architektury, Sztuki i Techniki Politechniki Wrocławskiej zaowocowała książką, którą polecam miłośnikom budowli sepulkralnych. Pozycja obejmuje opis 73 obiektów na terenach wiejskich oraz 35 na terenach miejskich. Opisy dokonane zostały według schematu: położenie; materiał budowlany; plan, układ przestrzenny, architektura; wyposażenie – zabytki sepulkralne; stan zachowania. Każdy opatrzony jest zdjęciami i rysunkami autorki.

Prace inwentaryzacyjne, trwające przez kilka lat, przyniosły również ujednolicenie pojęć. Kozaczewska – Golasz definiuje terminy:

  • mauzoleum – budowla poświęcona zmarłemu, najczęściej z kryptą,
  • kaplica grobowa – mauzoleum z ołtarzem,
  • grobowiec – murowana część podziemna zwieńczona pomnikiem nagrobnym,
  • pomnik nagrobny – wszystkie formy pomników od tablicy inskrypcyjnej, poprzez epitafium, złożone kompozycje przyścienne do krzyży i innych form wolno stojących.

Krótki szkic omawiający historię mauzoleów jest z pewnością adresowany do znawców tematu, naszpikowano go bowiem specjalistycznymi określeniami. Nie sposób jednak mówić o architekturze językiem potocznym. Lektura działa więc motywująco – sama stworzyłam dla siebie mały słownik terminologii wykorzystywanej przez autorkę. Warto jednak dokonać tego wysiłku. Artykuł precyzyjnie pokazuje drogę, jaką przeszła instytucja mauzoleum od VI wieku p.n.e. aż po wiek XX. Podróżujemy z Kozaczewską – Golasz nie tylko w czasie, ale i w przestrzeni.

Wartością tej książki jest zatem usystematyzowanie wiedzy o budowlach sepulkralnych, uporządkowanie pojęć, ujęcie w schematy opisów. Inwentaryzacja prowadzona przez dr Kozaczewską – Golasz ocaliła opisywane budowle od zapomnienia, zaś książka stała się pięknym przewodnikiem po Dolnym Śląsku, zachęcającym do przyjrzenia się ruinom i dostrzeżenia śladów ich świetności.

Hanna Szurczak




Tomasz Szwagrzakkontakt