Olechów
dziś część Łodzi
W roku 1992, na Olechowie rozpoczęło swoją działalność nowopowstałe XLIV Liceum Ogólnokształcące. Cały kompleks Zespołu Szkół Ogólnokształcących nr 6 mieścił się przy ulicy Dąbrówki, na samym skraju najmłodszego wówczas osiedla mieszkaniowego Łodzi. Tuż za terenem szkolnym znajdowała się kępa bujnej zieleni ogrodzona przerdzewiałą siatką. Prowadziły do niej resztki dawnej bramy. Kępa zieleni okazała się starym, ewangelickim cmentarzem; pozostałością po dawnej wsi Olechów. Rozrzucone bezładnie wśród krzewów nagrobki porośnięte były jeżynami i zdziczałym bluszczem. Napisy gotyckimi literami upamiętniały dawno zmarłych ludzi o niemieckich nazwiskach. Zakątek był rzadko odwiedzany; czasem przybiegali tu uczniowie z pobliskiej szkoły, pod wieczór pojawiali się „koneserzy napojów wyskokowych” poszukujący ustronnej „Pijalni Pod Chmurką”. Czasem musieli tu również zaglądać „Poszukiwacze Skarbów" wyposażeni w łopaty. Większość kamiennych płyt nagrobnych była poprzewracana, a w miejscach rozkopanych grobów ziały dość głębokie dziury.
Z inicjatywy dwóch nauczycieli: Janusza Żmijskiego i Pawła Brzezińskiego powstał licealny Klub Miłośników Historii. Wkrótce (1995 r.) narodził się pomysł, aby jakoś zająć się zarośniętym i dewastowanym „sąsiadem”. Aby przynajmniej częściowo zachować go dla potomności. Tak pojawił się międzyprzedmiotowy projekt edukacyjny, w ramach którego uczniowie XLIV L.O. (pod kierunkiem nauczycieli różnych przedmiotów) zbierali i opracowywali dane dotyczące przeszłości Olechowa. Przeprowadzono kwerendę w źródłach archiwalnych i dostępnych publikacjach oraz prace inwentaryzacyjne na cmentarzu. Cennym uzupełnieniem zdobytej wiedzy były również informacje pochodzące z wywiadu przeprowadzonego z jedną z najstarszych mieszkanek tej dawnej wsi. Materiały z inwentaryzacji zostały w 1996 roku przekazane władzom łódzkiej gminy ewangelicko - augsburskiej oraz Urzędowi Dzielnicowemu. Dewastacja cmentarza postępowała. Aby ocalić niszczone, dziewiętnastowieczne nagrobki, Klub Miłośników Historii planował również utworzenie niewielkiego lapidarium w pobliżu budynku szkoły. Plany te zostały jednak zarzucone z chwilą przeniesienia siedziby liceum na ulicę Wacława.
W 2001 roku Wojewódzkie Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego oraz łódzkie Kuratorium ogłosiły konkurs dla szkół, na najlepszą stronę internetową o wielonarodowej i wielokulturowej tradycji regionu (dla uczniów), a także na scenariusz lekcji z wykorzystaniem strony internetowej o tej tematyce (dla nauczycieli). Dotychczas zgromadzony materiał opracowano pod kątem publikacji www. Strona nosiła tytuł „KROPLA W MORZU”. Cmentarz ewangelicki dawnego Olechowa można uznać właśnie za jedną z takich metaforycznych ”kropli” – pozostałości po dziewiętnastowiecznych osadnikach niemieckich, tkwiących w "morzu" polskiego otoczenia, na styku Mazowsza i Wielkopolski. Dokonania zostały dostrzeżone przez „Gazetę Wyborczą”, która umieściła ilustracje w łódzkim dodatku do wydania z 28-29.04.2001, a scenariusz lekcji zdobył wyróżnienie premiowane nagrodą rzeczową.
W kilkuletnim projekcie „olechowskim” brali udział ówcześni uczniowie XLIV Liceum Ogólnokształcącego w Łodzi: Katarzyna Biesaga, Dorota Iwińska, Magdalena Karmowska, Patrycja Krajewska, Izabela Pisarska, Małgorzata Stróż, Agata Włodarczyk, Adrian Wlajkowicz, Radosław Zieliński i Konrad Żurawski (inwentaryzacja cmentarza), Arkadiusz Jakiel (wywiad z p. Bronisławą Friedenstab), Konrad Żurawski (kwerenda – osadnictwo Olechowa), Krzysztof Grzelak i Krzysztof Stańczak (kwerenda – obóz pracy w czasie II wojny św.), Michał Jarzębski, Tomasz Pietrzak, Andrzej Radkiewicz i Jarosław Trepczyński (opracowanie strony www.), a także nauczyciele: Janusz Żmijski (historia, wos, psychoedukacja), Paweł Brzeziński (geografia), oraz Wanda Hałatek (chemia, biblioteka szkolna), Grażyna Lewandowska (biologia), Hanna Żmijska (język polski) i Stanisław Wędzonka (język niemiecki).
Tekst: Paweł Brzeziński
Rys historyczny (materiał dydaktyczny)[pdf]
Scenariusz lekcji geografii[pdf]
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
W roku 2007, w listopadzie, pan Mariusz Wasilewski zwrócił uwagę na cmentarz z XIX w. na osiedlu Olechów. Był poruszony jego upadkiem i postanowił interweniować. Jego działania rozpoczęły się od wymiany listów na linii obywatel – parafia – obywatel – Urząd Miasta – obywatel – parafia. Korespondencja była długa, zaś w jej efekcie okazało się, że pan Mariusz musiał osobiście podać lokalizację cmentarza Urzędowi Miasta, który służył mu taką radą: „Dla ustalenia konkretnej lokalizacji działki powinien Pan zwrócić się pisemnie bezpośrednio do Wydziału Urbanistyki i Architektury UMŁ bądź Miejskiego Konserwatora Zabytków, który będzie pomocny przy ustaleniu miejsca i dokonaniu pomiarów”. Kiedy już pomiarów dokonano i ustalono, że władającym działką jest Urząd Miasta Łodzi, Wydział Gospodarowania Majątkiem, pan Mariusz otrzymał informację, że: „powinien wystąpić z pismem do tegoż wydziału o zaopiekowanie się rzeczonym terenem”.
Wreszcie 07.02.2008 na cmentarzu spotkali się konserwatorzy zabytków, urzędnicy wydziału architektury urzędu miasta i referatu komunalnego Delegatury Łódź Widzew, by wizytę ta zakończyć sporządzeniem pisma o treści:
„UMŁ Wydział Planowania Przestrzennego i Ochrony Zabytków informuje, że cmentarz niemiecki z XIX w. został wpisany do wojewódzkiej i gminnej ewidencji zabytków. Do Wydziału Gospodarowania Majątkiem UMŁ i Referatu Komunalnego Delegatury Łódź - Widzew zwraca się z prośbą o uporządkowanie i zabezpieczenie terenu cmentarza przed dalszą dewastacją, jak również zabezpieczenie grobów i ocalałych pomników nagrobnych”.
Pan Mariusz na swoim blogu w październiku 2008 zapisał: „Z przykrością muszę stwierdzić, że od czasu wizji lokalnej, która miała miejsce w lutym nic na ww. terenie nie zostało zrobione, a wręcz teren ten popada w coraz większą ruinę i dewastację. Pragnę przypomnieć, że osoby podpisane pod protokołem z wizji lokalnej zobowiązały się m.in. do oznakowania, uporządkowania i ogrodzenia jednego z najstarszych cmentarzy na Ziemi Łódzkiej. Nic z tych zobowiązań nie zostało zrealizowane”.
Na szczęście po kolejnych interwencjach pana Mariusza właściwe organa zajęły się uporządkowaniem terenu. Dziś teren jest ogrodzony, na murze znajduje się piękna tablica. O konieczności zajmowania się zielenią, która co roku się odradza, należy jednak niezmiennie przypominać, co też pan Mariusz czyni.
Prace na rzecz cmentarza na Olechowie można obejrzeć na zdjęciach i filmach, do których linki poniżej.
Teren cmentarza pod google maps
Link do albumu picasa
http://picasaweb.google.com/RowerowaLodz
Linki do filmów:
Cmentarz niemiecki XIX w. na Olechowie
Cmentarz niemiecki XIX w.- X.2008- Olechów, Łódź
Cmentarz niemiecki XIX w.- XI.2008- Olechów, Łódź
Cmentarz niemiecki na Olechowie w Łodzi- odnowa
Zapraszamy też do przeczytania wywiadu, jakiego udzielił nam pan Mariusz Wasilewski.
Tekst, w oparciu o informacje uzyskane od pana M. Wasilewskiego, Hanna Szurczak.
|
|
|
|
|
|
